فنون تستزنی،یکی ازمهارتهای لازم دردوران دبیرستان وبه خصوص کنکوراست.تسلط برتستزنی درموفقیت کنکورتاثیرغیرقابل انکاری دارد.بحث دربارهی مجموعه مهارتهایی که منجربه افزایش توانایی عملکردتستزنی میشود،بخش چندبعدی خو اهدبود.
علیرغم گستردگی موضوع،سعی میکنیم به مواردی بپردازیم که ضروریترهستند.قسمتی ازتوصیههای این فصل عمومی است وبرای کلیهی دانشآموزان دبیرستانی وکنکوری در نظرگرفته شدهاست.قسمتی ازتوصیه ها هم خاصّ دروس به صورت جداگانه و تفکیکی است،این مطالب بیشتربه درد کنکوریها میخورد.

طراحی وطراحان تستها
باوجودآن که بعضی ازافرادومؤسسات ادعادارندکه روشهایی را ابداع کردهاندتاکنکوریهاحتی بدون حل مساله یاتوجه به صورت مساله وبراساس قوانین احتمالات بتوانندتستهارادرست علامت بزنند،عملاچنین چیزی امکانپذیرنبوده وادعاهایی ازاین قبیل نوعی فرصت طلبی محسوب میشوند.طراحی سؤالات تست ازیک سری اصول کلی ومشخص تبعیت میکندکه معمولاطراحان تستهاباآنهاآشناهستند.البته این بدان معنی نیست که همه اصول طراحی تست درسؤالات کنکوررعایت میشودوهمان گونه که هرساله بعدازاتمام کنکورعنوان میگردد اشکالاتی توسط اهل فن به سؤالات واردمیآید.ازجمله اصولی که درطراحی سؤالات کنکوررعایت میشوددرنظرگرفتن سؤالات آسان،متوسط ومشکل درهردرس است درمقابل،یکی ازاشکالات واردبه طراحی تستهانوع چینش سؤالات است.اصولابایددرهردرس سؤالات ازآسان به مشکل تنظیم شوند،اما ظاهرا درسؤالات کنکورچنین نظمی وجودنداردومثلاگاهی بعدازسؤالات سخت دیفرانسیل بلافاصله سؤالات سخت گسسته آغازمیشودویامانندکنکورسال ۸۱ که سؤالات ادبیات باچندسؤال سخت پی درپی شروع شدهبود.

✳️کلید
درطراحی سؤالات کنکوراصول کلی طراحی تست رعایت میشود.بنابراین برای پاسخگویی به سؤالات دنبال روشهای غیر عادی نباشید.

آمادگی برای هرنوع احتمال
علیرغم نکتهی قبلی،تصورنکنیدکه همه چیزبایدبروفق مرادپیش رود.متاسفانه بسیاردیده شده دانشآموزانی که با آمادگی خوب درسی در جلسهی کنکورحاضرشدهاندبه محض مواجهه باچندسؤال سخت پی درپی،سررشتهی کارراگم کرده وحتی بقیه راهم نتوانستهاندخوب جواب بدهند.این آمادگی ذهنی رادرخودایجادکنیدکه ممکن است باهراحتمالی روبه روشوید.امکان دارددرشرایطی که خوب پیش میرویدبه ناگاه به یک،دو،سه ویاچندسؤال سخت برخوردکنید،امکان داردسؤالات یک درس باتستهای مشکل شروع شود،وهرنوع امکان دیگری نیز وجود دارد.درهرحال،شماآمادگی لازم رادرخودایجادکنیدتادستپاچه نشوید.

✳️کلید
خودرابرای مواجهه باهرنوع سؤالی درسرجلسهی کنکورآماده سازید.

تستهای یک ستاره ودوستاره
بیشترمدرسین کنکورتوصیه میکنندوقتی باسؤالات یک درس روبه رومیشویدبدین شیوه عمل کنید:
یک به یک سؤالات رابخوانید.به طورمتوسط خواندن متن هرسؤال حدود ۱۵ -۲۰ ثانیه طول میکشد.اگرجواب سؤال وگزینه ی درست را میدانیدبلافاصله درپرسشنامه(ونه پاسخنامه)علامت بزنیدوسرسؤال بعدی بروید.به سؤالاتی میرسیدکه جواب آنهارانمیدانید.دراینجادوحالت پیش میآید.جواب رانمیدانیدولی میدانیدکه میتوانیدبه نتیجه برسید.درکنارسؤال یک ستاره بزنید.درموردبعضی ازسؤالات هم جواب رااصلا نمیدانیدوحدس میزنیدکه ارزش وقتگذاری ندارد.درکنار این نوع سؤالات دوستاره بزنید.به همین ترتیب تاپایان سؤالات آن درس پیش بروید.معمولا درمرحله اول تعدادی ازتستهارابا اطمینان درست علامت زدهایدکه البته درمورددرسهای متفاوت فرق دارد.حال،مرحله دوم را به سؤالات تک ستارهای اختصاص دهید.دراین مرحله هم تعدادی ازسؤالات راپاسخ خواهیدداد.درمرحله سوم به سؤالات دوستارهای بپردازید.فنون تستزنی دردروس تخصصی امکان زیادی وجودداردکه وقتی برای سؤالات دوستارهای باقی نماند.بعداز اتمام این سه مرحله جوابهای صحیح رایک به یک وبادقت به پاسخنامه منتقل کنید.

✳️کلید
سؤالات هردرس رادرسه مرحلهی تستهای باجواب مشخص،یک ستارهای ودوستارهای پاسخ دهید.

جرات گذشتن ازتست درموردسؤالات دوستارهای صحبت کردیم وگفتیم که دردروس تخصصی حتی این امکان وجودداردکه فرصتی برای پاسخ به آنهاباقی نماند. برای تعدادزیادی ازدانشآموزان پذیرفتن این نکته که بایدازخیربعضی ازسؤالات بگذرند،سخت است.دانشآموزان بایدعادت کنندکه ازروی بعضی تستهابگذرندواین خودنه تنهانشانه ی ضعف نیست بلکه بیانگرمهارت دانش بالای فرداست.دانشآموزان بسیارمحدودی وجوددارندکه هم توانایی وهم فرصت آن راداشتهباشندکه بتوانندبه همهی سؤالات پاسخ دهند.

✳️کلید
بایداین فن جسورانه رابیاموزیدکه ازسربعضی تستهابگذرید.
قدرت ریسک
این سؤال هم برای دانشآموزان پیش میآیدکه اگردرموردگزینههاشک کردند(باتوجه به نمرات منفی تستها)آیاعلامت بزنند؟در مورد هر چهارگزینه مشکل داریدتوصیه میشودازخیرآن سؤال بگذرید.اگربین سه گزینه شک داشتیدبازهم توصیه قبلی را به کارببندید.امازمانی که میدانیدحداقل دوگزینه غلط است حتمایکی ازگزینههاراعلامت بزنید.

✳️کلید
درتستهایی که درموردگزینهی صحیح شک داریدتنهازمانی ریسک کنیدکه اطمینان داشتهباشیدحداقل دوگزینه غلط است.
خواندن کل اجزاء تست
این نکتهای است که همه درموردآن اتفاق نظردارند،بایدتمام اجزاءوتست رابادقت بخوانید.صورت مساله را باحوصله وتمرکزمطالعه کنید.به همین ترتیب به تک تک گزینههاتوجه کنید.یادتان باشداگرعجله کنیدشایدزمان راذخیره نماییدولی به طورحتم،احتمال اشتباه بسیارزیاد خواهدبود.اگربپذیریدکه بایدازبعضی تستهابگذریداین به دقت شماهم خواهدافزود.

✳️کلید
قبل ازهرگونه اقدام به پاسخگویی تست،تمام اجزاءآن رابادقت بخوانید.
پیش بینی قبل ازجواب
اگرحوصله اش راداریدوعجله نمیکنیدسعی نماییدوقتی صورت مساله راخواندیدقبل ازنگاه کردن به گزینه ها،جواب راحدس بزنید.این کارسرعت عمل شمارادرپاسخگویی به تستهاافزایش خواهدداد.حتی درصورتی که حدس شمادرست ازآب درآمدوپاسخ شمابین گزینه ها وجود داشت بازهم حتماسایرگزینه هارابخوانید.

✳️کلید
سعی کنیدقبل ازپاس خ به هرتست،گزینه صحیح راحدس بزنید.
فریب نخورید
به محض خواندن صورت مساله،سراغ راحتترین وسادهترین گزینه نروید.متوجه گزینه های انحرافی باشید.به قول کنکوریها،اگرشما مفهومی خوانده باشیداحتمال انحراف شماکاهش خواهدیافت.بااین همه بازهم ممکن است به خاطرعدم تمرکز،عجله واشتباه گرفتن سرنخها میباشد فریب بخورید و ناخودآگاه به محض دیدن کوچکترین سرنخی ازپاسخ، آن راعلامت بزنید.پس بسیاربسیارمهم است که ازیک طرف تمرکزو دقت راتمرین کنیدوازطرف دیگرباروشهای کنترل اضطراب آشناباشید تابتوانیدحالت تعادلی خودراحفظ نمایید.

✳️کلید
درجلسه ی کنکوردقت کنیددرفضایی قرارنگیرید که باکوچکترین سرنخ هافریب بخورید.
تقسیم زمان
این درست است که بایددرجلسه ی کنکورتقسیم زمان داشته باشیدامابدان معنانیست که برای همه ی تستهازمانی یکسان درنظرگرفت.این نکته بسیارظریف وحساس است.اگربرای تستی سه دقیقه وقت صرف کردیدحتماتستی هم وجودخواهدداشت که درظرف ۲۰ ثانیه پاسخ آن رابیابید.بنابراین درموردتقسیم زمان وسواس به خرج ندهید.شمابرای هردرس زمانی رادراختیاردارید،بازاگرپذیرفته باشیدکه ازسربعضی تست هابگذریداحتمالازمان برای بقیه سؤالات کافی خواهدبود.دربعضی موارد(به خصوص دروس عمومی) امکان استفاده اززمان های دروس دیگرهم به وجودمی آید.

✳️کلید
درتقسیم زمان برای پاسخگویی به تستها،توجه داشتهباشیدکه زمان برای حل هرتست متفاوت است.
زمانی برای مرور
اگرفرصتی بودزمانی برای مرورتستهاکناربگذاریدولی پاسخهاراعوض نکنید،مگراین که اطمینان حاصل کنیدکه پاسخ اول شماغلط بوده است.هرچه بیشتربه سریک سؤال مرددباشیداحتمال زیادتری داردکه سرگیجه بگیرید.

✳️کلید
اگرزمانی برای مرورتستهاباقی ماند،پاسخ راتنهازمانی تغییردهیدکه به غلط بودن اول اطمینان حاصل نمایید.
سرعت عمل
سرعت عمل درتست زنی به عوامل متعددی بستگی دارد.به این که چه قدرمفهومی خوانده باشید(وحفظی کارنکرده باشید)؟چه قدرسرحال وباحوصله باشید؟چه تیپ شخصیتی داشته باشید؟(فردی آرام هستیدیامضطرب)؟چقدرتست زنی راتمرین کرده باشید؟به هرحال،سرعت عمل درتست زنی موضوعی مستقل ازسایررفتارهانیست.فردی که کلا کند است،فردی که زودمضطرب میشودویاکسی که تقسیم زمان مناسبی ندارد،احتمالادرکلیه فعالیتهایی که نیازمندسرعت عمل وتوانایی مشاهده است مشکل خواهدداشت.
✳️کلید
برای افزایش سرعت عمل درتست زنی چهارعامل مؤثرند:تمرین ورکوردگیری تست زنی،شادابی وسرحال بودن،تمرکزو آرامش،ومطالعهی مفهومی.
دقت درمحاسبات عددی
درهمهی رشتههای کنکوری دروسی وجوددارندکه درآنهاحل مساله ومحاسبات عددی ضرورتی اساسی است.اشتباهات دانش آموزان در محاسبات عددی عمدتا ناشی ازعجله وعدم تمرکزآنهاست که این هم ناشی ازتلاش آنان برای ازدست ندادن زمان است.گفته شد،این عجله غیرازضرروافزایش احتمال اشتباهات،به طورحتم هیچ خیری ندارد.به محاسبات عددی به خصوص دررشته ی ریاضی که مواردآن زیاداست، دقت بیشتری داشته باشید.سعی کنیدبه نحوی درمحاسبات پیش رویدکه همان یک بارمحاسبه،اطمینان شما راحاصل نماید.عجله در محاسبه،شک شماراافزایش داده ومنجربه محاسبات دوباره وسه باره واتلاف وقت خواهدشد.

✳️کلید
محاسبات ریاضی رابادقت وتمرکزانجام دهید.
مجموعه ی ریاضی
درتستهای ریاضی برای کسب نتیجه بهترساختاری بااین ترتیب توصیه میشود:مفهوم رابه خاطربسپارید.مواردجامع ومانع راشناسایی کنید.قضایای مربوط به مفهوم موردنظررابه دقت وباتمامی اجزاءبه خاطربسپارید. مواردمنتج ازاین قضایاراشناسایی کنید.حتیالامکان مواردخاص پیرامونی راشناسایی کنید. دردروس ریاضی نبایدبه حفظیات اکتفاکرداگرچه لازم است تمام فرمولهارابدانید.درهرمساله،مجهول مساله رادریک طرف ومفروضات رادر طرف مقابل بنویسید.مشکل عمدهی دانشآموزان درریاضی این است که صورت مساله رادرک نمیکنند.اگرمفروضات مساله را تشخیص دهید،میتوانیدبه پاسخ هم برسید.راه حل،درون این مفروضات وجوددارد.دردرس دیفرانسیل مرورنکات کلی مربوط به نمودارها میتوانددرحل مسایل مربوط به بردتابع،اکسترمهای نسبی ومطلق وتغییرات تابع مفیدواقع شود.باتوجه به توزیع سؤالات کنکوردردرس دیفرانسیل منطقی به نظرمیرسدکه بیشترتمرکزدرفصول سوم به بعدباشد.

✳️کلید
درتستهای ریاضی،یک روش کارمشخص داشتهباشیدتادچارسردرگمی نشوید.
فیزیک
حجم زیاد درس فیزیک وتنوع موضوعات آن ایجاب میکندکه ازقبل:
– تسلط خودرا دربخشهای مختلف آن دقیقاتعیین کرده باشید وبدانید درچه بخش هایی بیشترین آمادگی ودرچه بخشهایی کمترین آمادگی رادارید.هنگام تستزنی درکنکور،ابتداسراغ تستهایی بروید که برای شماراحتترهستند.مثلابخشهای ترمودینامیک (رشته ریاضی فیزیک) فیزیک پیشدانشگاهی ۲(رشتههای علوم تجربی وریاضی فیزیک) بخش نوربه طورکامل،حرکت نوسانی ساده وموج،گرماوتعادل گرمایی رامیتوان به طورنسبی سادهترازیخشهای دیگر درنظرگرفت.