کیفیت دانشگاه ها جوابگوی دانشجویان خارجی هست؟

طهورا شهبازی: جایگزین شدن کیفیت به جای کمیت در آموزش عالی در دو سال اخیر به شاه بیت صحبت های مسولان وزارت علوم تبدیل شده. به طوری که هر وقت نامی از آموزش عالی برده شد در کنار آن توجه به کیفیت گرایی نیز ذکر شد. اما هنوز در بر همان پاشنه می چرخد؛ دانشگاه های بی کیفیت به راه خود ادامه می دهند و در همین کنکور امسال، به ازای هر دانشجو دو صندلی خالی نصیب دانشگاه ها کردند. صندلی هایی که به واسطه کیفی شدن رقابت های داوطلبان کنکور سراسری خالی مانده اند و ظاهرا به محلی برای جذب دانشجویان خارجی تبدیل شده اند.

سهم اندک دانشگاه های روزانه از داوطلبان کنکور

با توجه به افزایش ظرفیت ها و گسترش روزافزون دانشگاه های مختلف اعم از شبانه، پیام نور، غیر انتفاعی و مجازی به ازای هر شرکت کننده دو صندلی خالی وجود دارد. اما آنچه کنکور سراسری سال های اخیر را با چند سال گذشته متمایز می کند کیفیت گرا شدن داوطلبان است. داوطلبان شرکت در کنکورهای سراسری هدف خود را نه تنها کسب یک صندلی خالی بلکه کسب یک صندلی با کیفیت در دانشگاه های درجه یک می دانند.
کیفیت گرا شدن داوطلبان کنکور سراسری در نهایت منجر به خالی ماندن صندلی های بی کیفیت در دانشگاه های مختلف شده است. طبق آمارهای سال های گذشته در کنکور 93 بیش از 252 هزار صندلی خالی در دانشگاه ها، نصیب نظام آموزش عالی کشور شده است که به گفته رییس سازمان سنجش کشور 99 درصد این ظرفیت خالی مانده در دوره آموزشی دانشگاه پیام نور و موسسات آموزش عالی غیرانتفاعی بوده است. امسال که تعداد داوطلبان به مراثب کمتر شده است، حدود دو صندلی به ازای هر دانشجو در مجموع دانشگاه های تحت پوشش وزارت علوم و دانشگاه آزاد وجود دارد.

همین روال برای کنکوری های سال های قبل نیز برقرار بود؛ بیشترین ظرفیت خالی در دانشگاه های پیام نور و موسسات آموزش عالی غیرانتفاعی و غیردولتی وجود داشت که نسبت به سال قبل ۱۵درصد افزایش داشته است.

با این حال آنچه در حال حاضر هرساله بر میزان آن افزوده می‌شود، کاهش تعداد دانشجویان در دانشگاه‌های دولتی و مادر است. بیش از ۸۸‌درصد از دانشجویان در قبال آموزش در دانشگاه‌های کشور پول پرداخت می‌کنند و در دانشگاه‌هایی برای آموزش تحصیل می‌کنند که حتی در ردیف دانشگاه‌های درجه اول کشور نیز قرار ندارند.

در حالی که بر اساس آمار سازمان سنجش از میان ۸۷۷هزار داوطلب کنکور سراسری امسال تنها ۱۲درصد امکان راهیابی به دانشگاه های مطرح دولتی را دارند و انتخاب ۸۸درصد از داوطلبان دانشگاه های شبانه،پیام نور و غیرانتفاعی را در بر می گیرد.

صندلی های خالی فرصتی برای دانشجویان خارجی

اما سیاستی که وزارت علوم برای پر کردن صندلی های خالی دانشگاه ها در نظرگرفته، جایگزین کردن دانشجویان خارجی به جای دانشجویان ایرانی آن هم در دانشگاه های برتر است. دانشگاه هایی که تنها ۱۲درصد از داوطلبان کنکور شانس قبولی در آنها را دارند. همانطور که وزیر علوم اردیبهشت ماه با اعلام اینکه در سال گذشته ۴۵۰۰نفر دانشجوی خارجی در دانشگاه های ایران تحصیل می‌کنند، گفت: صندلی های خالی دانشگاه ها ظرفیت و پتانسیل خوبی برای پذیرش دانشجوی خارجی است. درباره افزایش جذب دانشجوی خارجی در اجلاس وزرای علوم کشورهای عضو جنبش عدم تعهد هم صحبت شد، براین اساس دانشگاه ها مخصوصا دانشگاه های برتر باید در این مورد فعال تر شوند و در همه مقاطع دانشجوی خارجی پذیرش کنند.

همچنین ابراهیم خدایی رییس سازمان سنجش معتقد است: دانشگاه‌ها باید صندلی‌های خالی را با پذیرش دانشجویان خارجی مدیریت کنند، اما البته بحث دوره‌های روزانه نیست زیرا در دوره‌های غیرانتفاعی، پیام نور، شبانه با صندلی خالی مواجه هستیم.

با این حال بسيار دور از ذهن است كه دانشجویان خارجی صندلی های خالی دانشگاه های غیرانتفاعی یا پیام نور را پر کنند چرا كه اين دانشگاه ها بنابر ساختار آموزشي حاكم بركشور كيفيت پايين تري نسبت به دانشگاه هاي دولتي دارند و اقبال از اين دانشگاه ها حتي در داخل كشور نيز به اندازه كافي نيست. مگر آنكه اين دانشگاه ها با افزايش كيفيت آموزشي سهمي در كيفيت گرايي در اموزش عالي ايران داشته باشند.

در حالی که مسوولان وزارت علوم جایگزینی کیفی گرایی به جای کمی گرایی را یکی از اهداف مهم این وزارتخانه عنوان می کنند. در همین زمینه وزیر علوم با اشاره به بروز برخی مشکلات در آموزش عالی به علت افزایش بی رویه جذب دانشجو در برخی موسسات آموزش عالی دولتی و غیر دولتی گفت: باید ظرفیت ها را هدفمند و قانونمند کنیم تا مشکلات به حداقل برسد. درگذشته ایجاد رشته ها و رشد کمی اولویت داشته اما امروزهدف اصلی کیفی سازی است و همه باید برای تحقق این هدف کمک کنیم.

میزبانی نامناسب دانشگاه های ایرانی

دانشگاه هایی که باید میزبان دانشجویان خارجی باشند تا صندلی هایشان را پر کنند اما خود با چالش های بسیاری برای لقب با کیفیت گرفتن روبه رو هستند. در اختیار نداشتن فضاهای آموزشی مناسب، نسبت بالای استاد به دانشجو و سهم اندک در تولید علم از معایب دانشگاه های غیر دولتی محسوب می شود. همانطور که معاون آموزشی وزیر علوم با اشاره به جمعیت نزدیک به ۴ میلیون و هفتصد هزار نفری دانشجو در سطح کشور گفت: اگر چه فقط ۱۵ درصد از کل جمعیت دانشجویی در دانشگاه های دولتی تحصیل می کنند؛ اما بخش اعظم کیفیت آموزشی را همین ۱۵ درصد پوشش می دهند.

شریعتی ازتوسعه ناموزون تحصیلات تکمیلی گله کرده و گفت: وقتی برای ۲۰ هزار نفر داوطلب جذب هیات علمی با مدرک دکتری فقط ۲۰۰۰ نفر ظرفیت جذب و اشتغال داریم؛ به این معنی است که بیش از حد نیاز نیروی انسانی متخصص تربیت کرده ایم. آمار فوق نشان می دهد که ۱۰ برابر نیاز سرمایه گذاری شده است.

منبع:خبرآنلاین