تابستان قبل از شروع پیش دانشگاهی، تعطیلات عید نوروز و این ۳۰ و چند روز باقی مانده به کنکور؛ مشاوران آموزشی به این سه مقطع زمانی می گویند: مقاطع استراتژیک . کنکوری های ۸۸ حالا در سومین موقعیت استراتژیکشان قرار گرفته اند . بی برنامه بودن در هر یک از این سه مقطع، خطرناک است و در این سومی خطرناک تر .در این روزهای آخر باید چه کار کرد ؟

درس جدید نخوانید . هر قدر خوانده اید، دیگر بس است . اگر شما ۸۰% از مباحث کنکور را با کیفیت ۱۰۰% خوانده باشید، بهتر است از داوطلبانی که ۱۰۰% مباحث کنکور را با کیفیت ۸۰% خوانده اند . خلاصه این که، ماه آخر وقت “جدید خوانی” نیست، وقت “دوباره خوانی” است . فقط باید مرور کنید . اما چگونه؟ جواب این سوال برمی گردد به این که شما موقع درس خواندتان طی سال تحصیلی، چگونه درس خوانده باشید . اگر در طول سال، موقع درس خواندن و تست زدن، با علامت گذاری جلو می رفتید و مشخص می کردی که کجاها ضعفتان بیشتر است و کدام تست ها را اشتباه می دید، خوش به حالتان. کارتان ساده می شود . برای “دوباره خوانی” می توانید از مرور همان تست های علامت خرده استفاده کنید . البته اهمیت تست زنی در دروس اختصاصی بیشتر از دروس عمومی است . دروس عمومی (و به ویژه دو درس ادبیات و معارف) را می توانید با خلاصه نویسی و یا نشانه گذاری هایی که در کتاب و جزوه تان ایجاد کرده اید، دوره کنید .

هنگام مرور – یا به اصطلاح دوره- مباحث درسی باید به دو نکته مهم توجه کنید . اول این که همیشه از درس ها و مباحثی شروع به دوره کنید که ضعف بیشتری در آن ها احساس می کنید و دوم این که اولویت را بدهید به مرور درس ها و مباحثی که مدت بیشتری از مطالعه شان گذشته است اما حواستان به این نکته هم باشد که اگر بخواهید در مرور هم از همان روش های مرسوم مطالعه استفاده کنید، برای یک مرور جامع، لااقل به یک فرصت شش ماهه نیاز دارید و در این ۳۰و چند روز باقی مانده کاری از پیش نمی برید . پس باید به درک درستی از مفهوم مرور برسید :
مرور صرفاً به معنای تکرار مطالعه نیست . در انتهای مرور مطالب هر درس، باید بتوانید مطالب درسی را خلاصه تر و منظم تر به ذهن بسپارید ، یعنی قرار نیست که در مرور هم روی تمام جزئیات بی اهمیت و یا مطالبی که از پیش آموخته اید، بی جهت تاکید کنید بلکه باید سعی کنید با درک مفاهیم اصلی بین آموخته هایتان ارتباط برقرار کنید. با این حساب، هدف مرور عبارت است از جمع بندی مطالب، ایجاد پل های ارتباطی بین مباحث مختلف ، سازماندهی و فراگیری مفهومی مطالب درسی .

همه درس ها را نمی شود – و نباید – یک جور خواند و دقیقاً یه همین ترتیب، همه درس ها را نمی شود – و نباید – یک جور مرور کرد . در مرور درس هایی مانند ریاضیات و فیزیک، اهمیت تست زنی بیشتر از مطالعه متن کتاب و جزوه درسی است .برای مرور این دروس، بهتر است مفاهیم اساسی و حتی نکته های ریز را در قالب حل و تمرین تست های جامع درک کنید. حل مفهومی تست های کمتر و یادگیری عمیق تر مفاهیم درسی، ارجعیت دارد به حل سطحی و روخوانی تست های فراوان ، یعنی اگر شما ۱۰۰ تست فیزیک را ۱۰ بار بزنید و مرور کنید و با ریزه کاری های طرح تست آشنا شوید، خیلی مؤثرتر است از این که ۱۰۰۰ تست فیزیک را یک بار و یک جا بزنید و بگذرید. در حل تست های این دروس ضرورت دارد که دست به قلم شوید و تا رسیدن به جواب نهایی، تست را دنبال کنید . اما در مرور درس هایی مانند معارف، ادبیات و زیست شناسی اهمیت مطالعه متن کتاب و جزوه درسی بیشتر است از حل تمرین یا تست های متعدد. البته در مباحثی از دورس شیمی یا زیست شناسی که با حل مسئله سر و کار دارید (مثلاًمبحث استوکیومتری در درس شیمی یا مبحث ژنتیک در درس زیست شناسی) به تست زنی بیشتری احتیاج دارید . در مرور درس هایی مانند عربی و زبان انگلیسی هم می شود گفت که اهمیت تست زنی با اهمیت مطالعه متن کتاب و جزوه تقریباً هم طراز است . آماده، حرکت !

۱- فهرست کاملی از تمام منابع و مباحثی که قرار است در دروس مختلف مرور کنید، تهیه نمایید

۲- اولویت های مرورتان را تعیین کنید.

۳- تخمین بزنید که مرور هر کدام از مباحثی که قرار است مطالعه شود، حدوداً به چه مدت زمانی احتیاج دارد و سپس تخمین بزنید که مجموعاً برای یک مرور جامع به چه مدت زمانی احتیاج دارید .

۴- با توجه به توان فردی تان و شرایطی که شخصاً پیش رو دارید، حدس بزنید که حداقل هفته ای چند ساعت می توانید به مطالعه و مرور مباحث درسی اختصاص بدهید .

۵- اگر در بین موارد ۳ و ۴ نتوانستید تناسب معقولی برقرار کنید، یکی از کارهای زیر و یا ترکیبی از سه کار زیر را  انجام بدهید .

الف) فهرست هر کدام از مباحث و منابع درسی تان را پالایش شده تر انتخاب کنید، یعنی تعداد منابعی که می خواهید برای هر درس یا هر مبحث درسی مرور کنید، به حداقل برسانید .

ب) زمان بیشتری را به مرور اختصاص بدهید، یعنی تعداد ساعات مطالعه روزانه و هفتگی تان را به حداکثر برسانید .

ج) اگر باز هم نتوانستید بین موارد ۳ و ۴ تناسب معقولی برقرار کنید، مطالب کمتری را برای مرور گزینش کنید (بر مبنای همان گزینشی که در نکته ۴ گوشزد شد).

۶- با توجه به موارد ذکر شده، فهرست تمام مباحث و منابعی را که می خواهید در هر هفته مطالعه کنید، تهیه نمایید و یک برنامه یک هفته ای و یا چهار روزه ای برای خود بنویسید .

۷- در برنامه ریزی هر روزتان، سعی کنید تعداد دروسی که برای مرور در یک روز کامل انتخاب می کنید، کمتر از ۳ درس نباشد و اولین مبحث درسی که می خواهید در یک روز مطالعه کنید، مشکل ترین درس یا مبحث آن روزتان باشد .

چاله‌های برنامه‌ریزی

در این یک ماه آخر، دو اشتباه هست که می شود اسمش را گذاشت چاله های برنامه ریزی . مبادا توی این چاله ها بیفتید :

چاله اول : اختصاص دادن این فرصت باقی مانده به مطالعه دروس جدید ؛

چاله دوم : تست زنی انحصاری در یک یا چند درس خاص که ضعف کمتری در آن ها احساس می کنید .

همان طور که دیدید، “جامعیت” و “اولویت بندی” در مرور دروس مختلف، از مهم ترین نکاتی است که باید در برنامه ریزی تان در نظر بگیرید .

حمله به تست‌های کلی

“تست های موضوعی” دیگر بس است . اگر می خواهید آنچه خوانده اید، به بهترین شیوه مرور شود ( به ویژه در دروس اختصاصی) بروید سراغ “تست های کلی” و در میان مجوعه های موجود از “تست های کلی” هم، فقط و فقط وقت تان را بگذارید روی تست های چند سال اخیر کنکور سراسری و آزاد .

هر چند که دفترچه ای زدن تست ها (اول عمومی ها و بعدش هم دروس اختصاصی به همان ترتیب دفترچه)، جلسه کنکور را بیشتر برایتان شبیه سازی می کند اما حقیقت این است که چندان فرق نمی کند این “تست های کلی” را درس به درس بزنید یا دفترچه ای . مهم این است که وقت پیشنهادی را برای هر درس رعایت کنید و تا آنجا که برایتان ممکن است، خودتان را در وضعیتی قرار بدهید که جلسه کنکور در ذهن تان تداعی شود . مثلاً در یک اتاق خلوت روی صندلی بنشینید و همان طور رسمی (یا اسپرت) لباس بپوشید که قرار است روز امتحان بپوشید، بعدش هم وقت بگیرید و شروع کنید به تست زدن . تکرار و تمرین مداوم این کار، روز کنکورتان را به مراتب کم استرس تر و قابل تحمل تر می کند .

سهم عمومی‌ها را زیاد کنید .

هرچه به کنکور نزدیک تر می شویم، وقت دروس “عمومی” را (که ماهیتاً حفظی ترند و احتمال فراموشی شان بیشتر است) باید در برنامه درسی تان بیشتر و بیشتر کنید . البته این حرف به این معنی نیست که عمومی ها را بیشتر از اختصاصی ها بخوانید . منظور این است که اگر به عنوان مثال، تا همین یک ماه گذشته، نسبت ساعات مطالعه دروس اختصاصی به عمومی در برنامه درسی شما ۸۰ به ۲۰ بود، این نسبت را باید در یک ماه آخر برسانید به ۷۰ به ۳۰ و یا حتی ۶۰ به ۴۰ . بازیابی ذهنی مطالب حفظی در این روزهای پایانی، راندمان تست زنی تان را در کنکور به وضوح افزایش می دهد .

به‌ترتیب‌ یا بی‌رتیب ؟

مسؤلان سازمان سنجش، همواره دو شیوه تست زنی را به داوطلبان پیشنهاد می کنند : “در شیوه اول، داوطلب باید پاسخ گویی به سؤالات را از ابتدای دفترچه یعنی از سوالات زبان و ادبیات فارسی آغاز کنند و پس از خواندن کامل و دقیق هر سوال و چهار گزینه مربوط به آن ، پاسخ صحیح را انتخاب کنند .

اگر داوطلبی با سوالی که قدرت پاسخ گویی به آن را ندارد، برخورد کرد، باید کنار آن سوال، علامتی بزند تا در فرصت باقی مانده پس از اتمام پاسخ گویی به سوالات، مجدداً به آنها پاسخ دهد” .

اما روش دومی هم هست که کارایی و نتیجه اش معمولاً مطلوب تر از روش اول است : “در این روش پیشنهادی، داوطلب می تواند پاسخ گویی به سوالات را از دروسی که در آن توانمند تر و قوی تر است شروع کند چرا که در این صورت پاسخ گویی به سوالات باعث تشویق و امیدوار شدن داوطلب خواهد شد .

البته در این روش، داوطلب باید در زمان پاسخ گویی به سوالات دقت داشته باشد تا شماره سوال با شماره آن در پاسخ نامه تطبیق داشته باشد” .

نه، تو تنها نیستی !

این ماه آخر و روزهای پایانی، هیچ وقت و برای هیچ کدام از داوطلبان کنکور، روزهای خوب و خوشایندی نبوده و نیست . همه کنکوری ها، حتی آنهایی که قرار است رتبه بیاورند و در رشته دلخواهشان قبول شوند، هیچ وقت از این روزهای پایانی خوششان نیامده و نمی آید . پس نگران نباشید . خیال نکنید که فقط خودتان هستید که استرس دارید و کمی می ترسید . خیال نکنید که فقط خودتان هستید که احساس می کنید هرچه خوانده اید، از یادتان رفته؛ نه ، حتی خیلی از آنهایی که امسال، سال دوم کنکورشان است با خودشان فکر می کنند که پارسال همین موقع اوضاع شان بهتر بود و آمادگی بیشتری برای کنکور داشتند . البته نه آنها درست فکر می کنند، نه شما . اما دانستن همین نکته ساده که شما در چنین احساسات عجیب و غریبی تنها نیستید و رقبای دیگرتان هم با شما هم درد و هم داستان اند، به شما کمک می کند که با این قبیل احساسات منفی، راحت تر کنار بیایید و بر اعصابتان مسلط باشید . یک ضرب المثل در زبان عربی هست که می گوید : “البلیه اذا عمت طابت” . شما که می خواهید عربی را ۱۰۰% بزنید ، حتما می دانید که معنی این ضرب المثل چیست .