نام رشته: اتاق عمل
گسترش مراکز بیمارستانی دارای اتاق عمل جراحی و نیاز روزافزون به افراد کاردان برای اداره اتاق‌های عمل جراحی، بیانگر نیاز جامعه به تکنسین اتاق عمل است. افرادی که می‌توانند درمسائل فنی، پزشکان جراح را یاری دهند. فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در اتاق عمل به جراحان کمک‌های لازم فنی را ارائه دهند. همچنین این دسته از متخصصان می‌توانند وسائل جراحی و استریل را جهت استفاده آماده نمایند و اداره اتاق عمل را به عهده گیرند.
درس‌های این رشته در طول تحصیل
دروس اصلی و تخصصی:
تکنیک اتاق عمل عمومی، فن پرستاری، فیزیولوژی، تشریح، شیمی آلی و بیوشیمی، بهداشت فردی و همگانی، انگل‌شناسی و میکروب‌شناسی، داروشناسی عمومی و تخصصی، جراحی عمومی و تخصصی، اصطلاحات پزشکی و اصطلاحات رایج در اتاق عمل، کارآموزی عمومی، جراحی زنان و زایمان، بیماری‌های داخلی، آسیب‌شناسی، فیزیک پزشکی و کاربرد آن در اتاق عمل، خون‌شناسی و انتقال خون، بیهوشی، روش‌های احیاء قلبی و ریوی، روانشناسی، کارآموزی در عرصه.
رشته کارشناسی پیوسته اتاق عمل شاخه ای از علوم پزشکی است که طی این دوره دانشجویان با اصول جدید اتاق عمل و تکنولوژی های نوین جراحی در جراحی های تخصصی و فوق تخصصی آشنا شده و مراقبت و کمک به اداره بیمار را قبل، حین و بعد عمل می آموزند. دانش آموختگان این رشته عضوی از تیم بهداشتی درمان خواهند بود که به عنوان بخشی از تیم جراحی برای کمک به اجرای یک عمل جراحی با نتایج مطلوب در بخشهای اتاق عمل بیمارستان ، بخش های مداخله تشخیصی – درمانی و مراکز مراقبتی سیار ایفای نقش می نمایند.
تاریخچه رشته
در سراسر دنیا برنامه اتاق عمل به دو صورت ارائه می شود: در حالت اول دانش آموختگان رشته کارشناسی پرستاری (پس ازکسب مدرک لیسانس) در یک دوره 1-2 ساله برای ورود به اتاق عمل آموزش می بینند. در حالت دوم دانشجویان در مقطع کاردانی آموزش های عمومی دوره اتاق عمل را می گذرانند و برای ایفای نقش به عنوان فرد سیار و اسکراب آماده می شوند و سپس درصورت تمایل در یک دوره ی 5/1-5/2 ساله برای ایفای نقش به عنوان کمک اول جراح آماده می شوند. به عنوان مثال با نگاهی به انجمن پرستاران دانشگاه کارولینسکا مشخص می شود که پرستاران پس از طی دوره کارشناسی و اخذ پروانه کار به صورت RN ، می توانند با گذراندن یک دوره دانشگاهی مصوب به مدت 45 هفته ( تقریبا یکسال ) مدرک تحصیلی اطاق عمل دریافت نموده و به عنوان یک فرد با تجربه در اطاق عمل مشغول به کار گردند. یا در کالج پرستاران اطاق عمل استرالیا،پرستاران پس از دوره کارشناسی و اخذ پروانه کار به صورت RN می توانند طی یک دوره دانشگاهی مصوب با گذراندن 27 موضوع درسی به صورت پرستار متخصص قبل،حین و بعد از عمل در نقش‌های پرستار بیهوشی، پرستار سیرکولیت، پرستار ثبت، پرستار تجهیزات، کمک جراح، پرستار ریکاوری و بعد از عمل و پرستار بررسی و شناخت و آموزش به بیمار قبل از عمل فعالیت کنند.
نطری براستاندارد های مراقبت از بیماران در انجمن پرستاران اتاق عمل آمریکا نیز نشان می دهد که دانشجویان دوره های تکنسین اتاق عمل می توانند تا دوره های تخصصی بالاتر ادامه تحصیل دهند. با ذکر این نکته که افراد هر دوره ای شرح وظایف خاص خود را دارند و نقش افرادی که دوره تخصصی را طی کرده اند با تکنسین اتاق عمل تفاوت دارد .
با نگاهی بر استانداردهای مراقبت از بیمار در انجمن پرستاران اتاق عمل آمریکا نیز نشان می دهد که دانشجویان دوره های تکنسین اتاق عمل می توانند تا دوره های تخصصی بالاتر ادامه تحصیل دهند. با ذکر این نکته که افراد هر دوره ای شرح وظایف خاص خود را دارند و نقش افرادی که دوره تخصصی را طی کرده اند با تکنسین اطاق عمل تفاوت دارند .
با نگاهی به استاندارد های انجمن تکنولوژیست های جراحی (AST) نیز مشاهده می شود که افراد شاغل در اتاق عمل دارای مدارک متقاوتی می باشند به عنوان مثال تکنولوژیست های جراحی برای ایفای نقش اسکراب در سه سطح 1-2-3 آموزش می بینند.
در سطح اول فرد در عمل های عمومی وارد می شود در سطح دوم می تواند در عمل های تخصصی تر ایفای نقش نماید و در سطح سوم فرد در حوزه ی مدیریت نیز وارد می گردد.
رشته اتاق عمل درایران درمقطع کاردانی بین سالهای 1366 تا1380 و در مقطع کارشناسی پیوسته و ناپیوسته ازسال 1387 دردانشکده های مختلف سطح کشورراه اندازی گردید. این رشته دردانشکده های پیراپزشکی ویاپرستاری به دانشجویان ارائه میگردد. دراین دانشکده ها گروه اتاق عمل متولی اداره دانشجویان دررشته اتاق عمل میباشد. در کشور ایران تاکنون رشته ای مشابه رشته کارشناسی اتاق عمل وجودنداشته است ودانشجویان دردوره های کاردانی اتاق عمل شروع به تحصیل نموده ودرصورت تمایل به ارتقاء علمی وعملی خود با شرکت درکنکورکارشناسی ناپیوسته بعنوان پرستاردر اتاق عمل یا سایر بخشها مشغول بکارمیشوند.
ضرورت وجود حرفه و ارتقاء حرفه ای
تکنولوژیستهای اتاق عمل عضو مهمی ازتیمهای بهداشتی بوده که درتماس نزدیک باجراحان، متخصصان بیهوشی وپرستاران درراستای تامین مراقبتی مطلوب برای بیماران فعالیت می کنندو از آن جا که سنگ زیربنایی رشد و توسعه یک حرفه، آموزش آن حرفه میباشد. انتظارمی‌رود که تاسال 2012 میزان نیاز به تکنولوژیستهای اتاق عمل سریعترازحدمتوسط افزایش یابد. علت این امرافزایش تعداد و انواع اعمال جراحی ورشدجمعیت ونیزافزایش تعدادونیزافزایش میزان سالمندی است. (زیرا افرادسالمند نیاز به اعمال جراحی بیشتری دارند. ازطرفی تغییرات وسیع وچشمگیر موجود درتکنیکهای جراحی نیازمندهم سطح شدن تکنسین های جراحی بانقشها و وظایف جدیدبوده و برنامه آموزشی کنونی برای برآوردن نیازهای پرسنل اتاق عمل درآینده کافی نخواهدبود. با ایجاد رشته کارشناسی اتاق عمل امکان دستیابی به بخشی ازمهارت ودانش موردنظر راپیدا خواهند نمود.
رسالت رشته
رسالت رشته اتاق عمل درمقطع کارشناسی پیوسته تربیت نیروی انسانی آگاه، متعهدوکارآمد است که باکسب توانائی‌های حرفه ای دراتاق عمل وبهره مندی ازدانش وتکنولوژی روز، خدمات موردنیازمراقبتی وآموزشی مقرون به صرفه را در بالاترین سطح استانداردجهت تعمیم، حفظ وارتقاء سطح سلامت بیماروجامعه ارائه دهند.
خصوصیات فردی مورد نیاز برای رشته
برای انجام استانداردهای این حرفه، صداقت وپایبندی به اصول اخلاقی ضروری است. یک تکنولوژیست اتاق عمل شایسته باید نگرشی مراقبتی نسبت به بیمارودیگراعضای تیمهای جراحی ومحیط داشته باشد. وی بعنوان عضوی ازتیم اتاق عمل، بایدقادرباشدکه باسرعت وبادقت به جزئیات کارکند. قادربه اولویت بندی مسائل درشرایط اورژانس و پر استرس باشد، بنابراین نیازبه افرادی است که احساس مسئولیت شدیدوشخصیت باثبات داشته، صبوروعلاقمندبه کمک به دیگران بوده وبه نیازهای بیمار و دیگر اعضای تیم جراحی حساس باشند. ازآن جا که کاردراتاق عمل نیازبه ایستادن برای مدت زمان طولانی وتوانائی برای جابجایی وبلندکردن اشیا سنگین دارد و فرد را در معرض مناظر و بوهای ناخوشایند، بیماری‌های مسری وموادخطرناک قرارمی‌دهد، فرد باید توانائی جسمی لازم راداشته باشد.
امکان ادامه تحصیل درمقاطع بالاتر
نظر به اینکه این رشته، رشته ای کاملاً نوپا میباشد. درحال حاضربه نظر می‌رسد دانش آموختگان این رشته بتوانند درآینده در رشته های مرتبط مانند آناتومی، فیزیولوژی، مهندسی تجهیزات پزشکی، کمک اول جراح و…. ادامه تحصیل دهند. اعضای این گروه امیدوار هستند که بتوانند باتلاش خود درجهت ارتقاء واعتلای این حرفه گامی هرچند کوچک بردارند.
طول دوره کارشناسی اتاق عمل
طول دوره کارشناسی پیوسته رشته اتاق عمل ونظام آموزشی آن مطابق آئین نامه آموزشی دوره کارشناسی پیوسته وناپیوسته مصوب شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی است. مدت تحصیل حداقل 4سال و حداکثر 5سال (در شرایط خاص و با موافقت آموزش کل دانشگاه علوم پزشکی مثل مرخصی تحصیلی و…….) میباشد.
نام درس وتعدادواحدهای درسی
تعدادکل واحدهای درسی دوره کارشناسی پیوسته رشته اتاق عمل 130 واحدوبه شرح زیرمیباشد.
دروس عمومی: 22 واحد
دروس پایه، اختصاصی وکارآموزی: 84 واحد
کارآموزی درعرصه : 24 واحد
فرصت های شغلی
اغلب تکنولوژیستهای اتاق عمل دربیمارستان ها و مراکزمراقبتی سیاراستخدام می شوند. اگرچه بیمارستان ها اولین استخدام کننده این گروه می‌باشند اما انتظارمی‌رود استخدام آنها در مراکز جراحی سیار، مراکزمراقبتی سرپایی و مطب های پزشکان افزایش یابد. به هرحال به علت زمینه آموزشی وسیع وتخصصی که این افراددارند، سازمان‌های استخدام کننده واین دانش آموختگان می‌توانند گزینه های زیر را نیز در نظر بگیرند.
تخصص یافتن درزمینه های موردعلاقه مانندجراحی قلب، ارتوپدی واطفال و…
استخدام توسط یک سازمان پزشکی برای ارائه محصولات آنها
آموزش تکنولوژیست های اتاق عمل
خدمات نظامی
استخدام بعنوان مشاور
البته برخی ازاین مشاغل نیازبه دوره های آموزشی اضافی دارد.
منبع: خبرنامه دانشجویان ایران
