نام رشته: جغرافیا
دانستن جغرافیا در مفهوم علمی خود عبارت از شناخت محیط طبیعی و انسانی در پهنه زمین است که مناسبات و روابط فیمابین انسان و محیط را در تبیین پدیده های مکانی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می دهد تا بر مبنای این شناخت و طبقه بندی علمی آن، توانایی انسان را در بهبود شرایط محیط تکامل بخشد. هدف از ارائه این رشته پرورش استعدادهایی است که در جهت شکوفایی و توسعه میهن عزیز اسلامی قدم بردارند. این نیروها با بهره گیری از آموزشهای نوین به عناصری کارآمد و متخصص مبدل می شوند که قادر به طراحی و اجرای انواع طرحهای عمرانی، اقتصادی و اجتماعی در فضای سرزمین از سطح خرد تا کلان می باشند. وجه کاربردی جغرافیا را باید در توسعه فراگیر خلاصه کرد، پرداختن به موضوعاتی مانند ساماندهی مناطق شهری و روستایی، آماده‌سازی سرزمین، مکان گزینی جغرافیای صنایع، توزیع بهینه جمعیت و هدایت جریانهای جمعیتی و … از این قبیل می باشد.
موضوع جغرافیا مکان است و این علم، مکان را تا جایی که به زندگی انسان مربوط می‌شود، مطالعه می‌کند و در این مطالعه سعی دارد سطح زمین را از نظر تمام ویژگیهای آن مانند سردی و گرمی، حاصلخیزی، سختی و سستی، شوری و شیرینی، جنگلی و علفزاری، خشکی و رطوبت و هزاران ویژگی دیگر بشناسد. به همین دلیل مشاهده مستقیم زمین، روش اصلی مطالعه جغرافیایی است.
توانایی های مورد نیاز و قابل توصیه
علاوه بر هندسه و ریاضی دانشجوی این رشته بخصوص دانشجوی جغرافیای انسانی باید به علوم اجتماعی علاقمند بوده و درک خوبی از مسائل اجتماعی داشته باشد تا بتواند مسائل اجتماعی و جمعیتی شهر را بررسی کرده و راه حلهای مناسبی برای مشکلات موجود ارائه بدهد.
داوطلبان باید از توان جسمی و روحی لازم برخوردار باشند زیرا بسیاری از درسهای این رشته مستلزم سفرهای علمی، تحقیقات در خارج از محیط دانشگاه محیطهای شهری، روستایی، ادارات و سازمانها است لذا نیازمند فعالیت و تحرک بیشتری نسبت به سایر رشته های علوم انسانی است.
اگر فردی به مسائل شهری علاقه دارد برای مثال می خواهد مشکل ترافیک و یا آلودگی شهر حل شود و یا مدرسه و بیمارستان در سطح شهر به گونه ای توزیع گردد که این مراکز خدماتی در دسترس همه مردم باشد، خوب است که وارد این رشته شده تا با تلاش و همت بسیار، در راستای حل این نابسامانی‌ها قدم بردارد.
معرفی اجمالی گرایشهای مقطع کارشناسی
گرایشهای جغرافیایی طبیعی ، جغرافیای انسانی، جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، جغرافیای سیاسی – نظامی، کارتوگرافی از شاخه‌های رشته جغرافیا هستند.
جغرافیای انسانی
اغلب توسعه‌گران اعتقاد دارند آنچه در نهایت روند توسعه اقتصادی و اجتماعی یک کشور را تعیین می‌کند، منابع انسانی آن کشور است. منابع انسانی پایه اصلی ثروت ملتها را تشکیل می‌دهد و سرمایه و منابع طبیعی عوامل تبعی تولید هستند چون انسانها عوامل فعالی هستند که سرمایه‌ها را متراکم می‌سازند، از منابع طبیعی بهره‌برداری می‌کنند، سازمانهای اقتصادی، اجتماعی، سیاسی را می‌سازند و توسعه ملی را به جلو می‌برند.
به همین دلیل جغرافیای انسانی به عنوان یکی از شاخه‌های مهم علم جغرافیا در دو گرایش جغرافیای شهری و روستائی در دانشگاهها و موسسات آموزش عالی کشورمان ارائه می‌شود.
جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری
یکی از پدیده‌های مهم و عمومی جهان امروز، افزایش نقاط شهری و توسعه شدید و روزافزون فیزیکی شهرها است. این در حالی است که در محدوده شهرها، شدیدترین و گسترده‌ترین دخالتها و تغییر شکلهای انسانی در محیطهای طبیعی مشاهده می‌شود. به طوری که منجر به آلودگی آبی، صوتی، هوایی ، زیست‌محیطی، اجتماعی و در نتیجه بروز انواع خطرات برای انسان شده است.
در واقع شهرها از یک سو نشانه رشد و پیشرفت و زندگی نوین هستند و از سوی دیگر به دلیل بی‌مبالاتی انسانها در معرض شدیدترین خطرات طبیعی قرار دارند. به همین دلیل امروزه نیاز شهرها به دست‌اندرکاران برنامه‌ریزی شهری اجتناب‌ناپذیر است، متخصصانی از علوم اقتصاد، جامعه‌شناسی، جمعیت‌شناسی، آمار، عمران، سازه و جغرافیا که می‌توانند با مشارکت یکدیگر وضعیت شهر را سروسامان دهند. در میان این دسته از متخصصان، فارغ‌التحصیلان جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری به عنوان متخصصانی که از علوم مختلف از جمله اقتصاد، جامعه‌شناسی، کشاورزی، زیست و جمعیت سررشته دارند، می‌توانند وظیفه مدیریت برنامه‌ریزی شهری را بر عهده بگیرند.
گرایش جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری تلاش می‌کند تا با توجه به عوامل انسانی و طبیعی موجود در هر شهر، برای مسائل جمعیتی، اقتصادی، زیست محیطی آن برنامه‌ای بیندیشد تا مطابق این برنامه مهندسین معمار، عمران ، سازه و تاسیسات ، بخشهای مختلف شهر را طراحی کرده و یا مشکلات شهر را حل نمایند. در حقیقت یک متخصص جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری برای مشکلات فعلی و آینده شهر راه‌حلهای مناسبی را پیدا می‌کند.
جغرافیای سیاسی- نظامی
بسیاری از انسانها دوست دارند که اراده خود را بر دیگران تحمیل کنند و برای رسیدن به این هدف از دو راه کمک می‌گیرند، یکی سیاست و دیگری جنگ.
البته با یک نگاه به تاریخ متوجه می‌شویم که بشر بیشتر اوقات برای رسیدن به این هدف، کوتاهترین راه یعنی جنگ را انتخاب کرده و برای تامین امنیت، حفظ وطن و دفع دشمن به جنگ پرداخته است.
این همان چیزی است که باعث پیدایش جغرافیای سیاسی- نظامی شده است. چرا که این رشته از جغرافیا به بررسی نقش عوامل جغرافیایی در سرنوشت جنگ‌ها می‌پردازد. عواملی مثل وضعیت ارتفاعات، آب و هوا و یا وضعیت کشورهای همسایه که می‌تواند نقش بسزایی در سرنوشت یک جنگ و در نتیجه در وضعیت سیاسی یک کشور داشته باشد.
به همین دلیل تمام سرداران بزرگ دنیا مثل ناپلئون و مائوتسه تونگ که بعدها رهبران سیاسی جهان شدند، موفقیت‌های خود را ناشی از درک جغرافیای نظامی دانسته‌اند و باز به همین دلیل بزرگترین بخش پنتاگون (وزارت دفاع آمریکا) ، بخش مطالعات جغرافیای نظامی آن است و بالاخره براساس اصول جغرافیای نظامی بود که عراق هنگام تجاوز به کشورمان، ابتدا مرزهای محدب را اشغال کرد، چرا که مرزهای محدب نقش چشم کشور را دارند.
کسی نمی‌تواند سیاست را بدون ملاحظات جنگ و جنگ را بدون توجه به مفاهیم سیاسی بررسی کند، چون جنگ به عنوان یک راهکار سیاسی می‌تواند وضعیت نظام یک کشور را پیش‌بینی کند.
جغرافیای طبیعی
جغرافیای طبیعی علمی است که محیط طبیعی و تاثیر عوامل و عناصر محیطی بر زندگی و فعالیت انسان را مطالعه می‌کند. این علم در مقطع کارشناسی دارای دو گرایش ژئومورفولوژی و آب و هواشناسی است.
کارتوگرافی
کارتوگرافی هنر، علم و فن تهیه انواع نقشه‌برای استفاده در ساختار اقتصادی، فرهنگی، دفاع ملی، روابط بین‌الملل، تعلیم و تربیت، جهانگردی و موارد متنوع دیگر است. یعنی یک جغرافیدان به یاری نقشه اطلاعات دقیقی درباره موقعیت‌ها و پراکندگی‌ها به دست می‌آورد.
نقشه در تمام گرایشهای جغرافیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای آن که علم جغرافیا، علم مطالعه پراکندگی‌ها و موقعیت‌ها است و نقشه وسیله‌ای برای بیان اطلاعات به دست آمده می‌باشد. یعنی یک جغرافیدان پدیده‌های جغرافی را تبدیل به علامت و سمبل کرده و سپس علامتهای فوق را بر روی نقشه نشان می‌دهد. حال با توجه به این که ما صدها نوع نقشه داریم، مشخص است که تهیه یک نقشه نیاز به مهارتی خاص دارد که این مهارت را دانشجوی رشته کارتوگرافی به دست می‌آورد.
در آغاز نقشه‌ها به صورت دستی تهیه می‌شد اما امروزه با حضور تکنولوژی کامپیوتر ، نقشه‌ها به روش کامپیوتری تهیه می‌شوند و دانشجویان این گرایش نیز با نرم‌افزارهایی که مخصوص ترسیم نقشه ، طراحی و کارهای گرافیکی است، آشنا می‌شوند.
گفتنی است که با توجه به کاربردی بودن کارتوگرافی، این شاخه تنها در مقطع کارشناسی ارائه می‌شود.
گرایشهای مختلف جغرافیا در مقطع کارشناسی ارشد
1) جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
2) جغرافیا و برنامه ریزی شهری ? ناحیه ای
3) اقلیم شناسی
4) هیدرولوژی
5) ژئومورفولوژی
6) برنامه ریزی توریسم
7) جغرافیای سیاسی – نظامی
رشته های مشابه و نزدیک به این رشته
زمین شناسی، علوم سیاسی، جامعه شناسی و علوم اجتماعی
آینده شغلی و بازار کار
فارغ التحصیل جغرافیا می‌تواند به عنوان محقق در سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، بنیاد مستضعفان و جانبازان، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، سازمان محیط زیست، شهرداری ها و وزارتخانه های آموزش و پرورش، مسکن و شهرسازی، کشور، جهاد کشاورزی ، صنایع و معادن، دفاع و نفت مشغول به کار شود، همچنین می تواند در بخش بازاریابی کارخانجات کشور فعالیت بکند. به عبارت دیگر در اکثر کشورهای جهان افرادی که در صنعت توریست کار می کنند فارغ التحصیل جغرافیای شهری هستند. فارغ التحصیلان جغرافیای نظامی می توانند به راحتی جذب سازمان های انتظامی و سیاسی شوند.
| دروس اصلی جغرافیای انسانی مشترک در دو گرایش جغرافیای شهری و روستایی | |
| جغرافیای جمعیت ایران | جغرافیای روستائی ایران |
| جغرافیای شهری ایران | جغرافیای اقتصادی ایران 1: کشاورزی |
| جغرافیای اقتصادی ایران 2 : صنعت ، حمل و نقل انرژی | اصول علم اقتصاد |
| نظریه های اقتصاد و اقتصاد توسعه | متون جغرافیای انسانی به زبان خارجی 1و 2 |
| نقشه ها و نمودارهای موضوعی در جغرافیای انسانی | ویژگیهای جغرافیایی انسانی مناطق خشک ایران |
| جغرافیا و صنعت توریسم | ویژگیهای جغرافیائی کشورهای توسعه یافته |
| ویژگیهای جغرافیائی کشورهای اسلامی | ویژگیهای جغرافیائی آسیای میانه |
| جغرافیای تاریخی ( با تاکید بر ایران ) | جغرافیای طبیعی در برنامه ریزی شهری و روستائی |
| کاربرد جغرافیای طبیعی در برنامه ریزی شهری و روستائی | |
| دروس اختصاصی گرایش جغرافیایی روستایی | |
| اصول و روشهای برنامه ریزی روستائی | روابط متقابل شهر و روستا با تاکید بر ایران |
| اقتصاد روستائی | برنامه ریزی روستائی در ایران |
| کارگاه برنامه ریزی روستائی | پایان نامه |
| دروس اختصاصی گرایش جغرافیای شهری | |
| اقتصاد شهری | شهرها و شهرک های جدید |
| روایط متقابل شهر و روستا با تاکید بر ایران | اصول و روشهای برنامه ریزی شهری |
| برنامه ریزی شهری در ایران | کارگاه برنامه ریزی شهری و منطقه ای |
| پایان نامه | |
منبع : خبرنامه دانشجویان ایران
