یکی از کارهایی که در حین مطالعه باید انجام داد یادداشتبرداری است. یادداشتبرداری کاری مهم، جدی و مفید است که با اندیشیدن و فکر کردن همراه است. اگر این کار با دقت انجام شود دیگر نیازی به «تکرار» نیست؛ زیرا در یک مطالعه‌ی فعال و پویا کمتر چیزی می‌تواند به اندازه‌ی قلمی که در دست دارید ذهن شما را درگیر و متمرکز کند. یادداشت‌های خوب می‌تواند در فهم مطالب و به خاطر سپردن، تأثیر خاصی بگذارد. آن‌چه باید در یادداشتبرداری در نظر گرفته شود آن است که باید فقط نکته‌ها و واقعیت‌های اصلی و اساسی را یادداشت کرد و از ثبت تمام نکته‌ها و مطالب دوری کرد؛ یعنی هنگام مرور و مطالعه‌ی مجدد، هر یادداشت باید فقط اشاره‌ای باشد که بتواند نکات مهم و ضروری را به خاطر آورد. البته کسانی که قصد یادداشتبرداری دارند، چون غالباً تمام حواسشان روی نکات اصلی و اساسی متمرکز است و سعی دارند بهترین و اصلی‌ترین معانی و مضامین را به خاطر بسپارند، فهم مطالب برای‌شان آسان‌تر خواهد شد.
بعضی از یادداشت‌های مهم و اساسی را می‌توان به صورت حاشیه‌نویسی، در صفحات کتاب نوشت. در این صورت با مراجعه به آنها نکات مهم هر صفحه زودتر به چشم می‌خورند و سریع‌تر پیدا می‌شوند. اگر برای‌تان مطلب خیلی جالب یا عجیب بود می‌توانید در حاشیه بنویسید. هم‌چنین می‌توانید علامت تعجب بگذارید و اگر سؤال‌برانگیز بود سؤال خود را مطرح و نظرتان را با نظر نویسنده مقایسه کنید.
فواید یادداشتبرداری:
الف: ایجاد خلأ ذهنی
تا خلأ نباشد جذبی صورت نمی‌گیرد و هر خلأ همیشه جذبی به دنبال دارد. این اولین فایده‌ی یادداشتبرداری است؛ زیرا آن‌چه را فراگرفته‌اید با نوشتن بیرون می‌ریزید و برای جذب بعدی مطالب آماده می‌شوید. بسیاری از اوقات اتفاق می‌افتد زمانی که می‌خواهید ده نکته را فرا بگیرید، معمولاً نکات اولیه چنان ذهنتان را درگیر می‌کنند که مانع از تمرکزتان برای یادگیری مطالب بعدی و انتهایی می‌شوند که به آن، منع قبلی می‌گویند. برای این‌که این منع قبلی ایجاد نشود بهترین و مؤثرترین راه، یادداشتبرداری است. با این کار مطالب قبلی خالی و ذهن شما دارای خلأ برای یادگیری مطالب بعدی می‌شود.
ب: تحریک حافظه‌ی حرکتی
وقتی می‌نویسید قلم و دست شما هم حرکت می‌کند و حافظه‌ی حرکتی‌تان فعال می‌شود و مطالب را بهتر به خاطر می‌سپارید؛ اما وقتی فقط می‌خوانید تنها حافظه‌ی حسی شما فعال است.
ج: از بین رفتن وسواس ذهنی
در برخی از دانش‌آموزان دیده شده است زمانی که مطالبی را پشت سر هم می‌خوانند ذهن آنها وسواس پیدا می‌کند که مبادا مطالب قبلی را فراموش کرده باشند و ذهن درگیر مرور مطالب قبلی می‌شود. همین امر موجب از بین رفتن تمرکز روی مطالب جدید می‌شود؛ در حالی که نوشتن مطالب بعد از یادگیری سبب آرامش خیال می‌شود و مطالب جایی نوشته و فراموش نمی‌شوند؛ درنتیجه این‌گونه با همان تمرکز اولیه به ادامه‌ی مطالب می‌پردازید.
د: تأکید بر فهم و درک مطلب
منظور از نوشتن، رونویس کردن نیست بلکه بازگویی مطالب و نکات مهم آنها به زبان خودتان است.
ه: تداعی نوشته‌ها
مرحله‌ی آخر این است که به نوشته‌های‌تان نگاه کنید و همه را به خاطر آورید.
۲۰ نکته درمورد یادداشت برداری
۱- یادداشت برداری یکی از کلیدهای اصلی یادگیری و یادآوری است.
۲- فراموش نکنید که یادداشت برداری با رونویسی متفاوت است.
۳- در یادداشت برداری سعی نکنید تمام صفحه را پر کنید. این کار اصلاً اصولی نیست.
۴- برای یادداشت برداشتن از طرحهای گوناگون و متنوعی مثل موارد زیر استفاده کنید.
۵- یادداشتهایتان را بر اساس اشخاص، فرمولها، اصطلاحات، تاریخ ها، تعاریف، اندیشه های اساسی و… طبقه بندی و دسته بندی کنید.
۶- یادداشت برداری هایتان را در زمانها مختلفی مثل سر کلاس درس، بعد از مطالعه، در منزل، بعد از مرور کردن و… انجام دهید.
۷- سعی کنید یادداشت هایتان در حدی مطمئن و جامع باشد که جایگزین مناسبی برای منبع اصلی باشد.
۸- یادداشت هایتان را در زمان های مختلف مورد مطالعه قرار دهید آنها را مورد اصلاح و بازآرایی قرار دهید.
۹- خلاقیت در یادداشت برداری را فراموش نکنید چه به لحاظ نحوه نگارش چه به لحاظ شکل نوشتار، نمودارهایی که بکار می برید یا رمزنویسی هایی که انجام می دهید. هر چه خلاقانه تر باشد بهتر است
۱۰- سعی کنید یادداشت هایتان به زبان خودتان باشد و از کلمات متن کتاب کمتر استفاده کنید.
۱۱- یکی از منابع مفید برای مقایسه یاداشتهایتان با دیگران استفاده از خلاصه های کتب و منابع کمک آموزشی است.
۱۲- برای یادداشت برداری حتماً اندیشه اصلی را از تعریف، فضای مفهومی، مصادیق، طبقه بندی ها، کاربردها، فرمولها و سایر جزئیات تفکیک کنید.
۱۳- از نمودارهای مختلف در نوشته های خود استفاده کنید از نمودارهای خطی، زنجیری و پله ای بیشتر برای یادداشت هایی استفاده کنید که یا رابطه علت و معلولی دارند یا تقدم و تأخر آنها مهم است.
۱۴- نکات مهم یادداشتهایتان را با شکل، با کادر کشیدن دور آنها با رنگ، با تغییر شکل نگارش یا به هر وسیله دیگری برجسته نمایی کنید.
۱۵- یادداشتهایتان را با یکدیگر مبادله کنید. در این تبادل آنها را با هم مقایسه کنید و اشکالات احتمالی یادداشتتان را پیدا کنید و آنها را رفع کنید.
۱۶- اصل اساسی در هر گونه یادداشت برداری حذف توضیحات اضافی و اهمیت سنجی مطالب است. برای این منظور باید اصل و فرع مطالب را از هم تشخیص دهید.
۱۷- کی از راههای موفقیت، خلاصه برداری کردن از روی یادداشت هاست برای این کار تمرین خلاصه نویسی کنید.
۱۸- بخاطر داشته باشید که هر گونه یادداشت برداری باید هدفمند باشد. یعنی پاسخگوی نیازی یا جوابگوی سؤالی باشد.
۱۹- یادداشتهایتان را به گونه ای تهیه کنید که قابل حمل باشد و به سهولت بتواند مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین استفاده از سر رسید و سالنامه ها را توصیه نمی کنیم.
۲۰- بهترین وضعیت برای یادداشت برداری آن است که آنها را روی اوراقی جداگانه و بهم پیوسته بنویسیم تا اگر نیازی به چک و اصلاح آن بود بتوانیم با بازنویسی آن دوباره به مجموعه ای قابل قبول برسیم.
