این مبحث در سال‌های اخیر در کنکور سراسری بسیار مورد توجه قرار گرفته است و علی‌رغم آن‌که ممکن است «یک سؤال مستقل» را تحت عناوینی نظیر «عیّن النعت جملهً» به خود اختصاص دهد، در پرسش‌های مختلف ترجمه، تعریب و قواعد نیز نکات مربوط به وصف و اضافه به‌صورت غیرمستقیم مورد توجه طراحان سؤال قرار دارد. به‌عنوان مثال، در سؤالات ترجمه، با دانستن نکات وصف و اضافه می‌توان گزینه‌های نادرست را رد نمود و با روش ردّ گزینه، سریع‌تر به پاسخ صحیح رسید و یا در برخی از قواعد عربی، مانند تشخیص مفعول مطلق نوعی از مفعول مطلق تأکیدی، تشخیص وجود یا عدم وجود صفت و مضاف‌الیه امری لازم و ضروری است و …
بنابراین مبحث وصف و اضافه از مباحث بسیار مهم درس عربی است که در سؤالات مختلف ترجمه و قواعد می‌تواند به شما در یافتن پاسخ صحیح سؤال کمک نماید.
نکات مهم وصف و اضافه:
هرگاه دو اسم کنار هم بیایند؛ یک ترکیب اسمی می‌سازند؛ این ترکیب اسمی بر دو نوع است:
۱- وصفی (شامل موصوف و صفت)
۲- اضافی (شامل مضاف و مضاف‌الیه)
- اگر اسم دوم، اسم اول را توصیف کند، به ترکیب اسمی، «ترکیب وصفی» می‌گویند؛ مانند: الکتاب النافع (کتاب سودمند؛ در اینجا سودمند بودن صفت کتاب است.)
- اگر اسم دوم فقط به اسم اول نسبت داده شود و آن را توصیف نکند، به ترکیب اسمی، «ترکیب اضافی» می‌گویند؛ مانند: کتاب التلمیذ (کتاب دانش‌آموز؛ در اینجا، فقط مالکیت کتاب به دانش‌آموز نسبت داده شده است و دانش‌آموز صفت و ویژگی کتاب نیست!)
- در عربی، در ترکیب وصفی؛ به اسم دوم، «صفت» (نعت) و به اسم اول، «موصوف» (منعوت) می‌گویند.
- در عربی، در ترکیب اضافی؛ به اسم دوم، «مضاف‌إلیه» و به اسم اول، «مضاف» می‌گویند.
نکتهی مهم و اساسی!
صفت و مضاف‌الیه «نقش» هستند و اعراب خاص خود را دارند (که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم) اما موصوف و مضاف، «نقش» نیستند؛ یعنی موصوف و مضاف خودشان در جمله نقش‌های دیگری نظیر مبتدا و فاعل، مفعول و … را می‌پذیرند. ما فقط آن دو را به‌صورت موصوف و مضاف نام‌گذاری می‌کنیم تا به این وسیله بتوانیم ویژگی‌های مربوط به صفت و مضاف‌إلیه را بهتر توضیح دهیم؛ پس فقط نام‌گذاری هستند نه نقش!!!
ویژگی‌های صفت:
صفت در چهار مورد باید با موصوف خود (اسمی که آن را توصیف می‌کند) مطابقت داشته باشد:
- جنس (مذکر و مؤنث بودن)
- تعداد (مفرد، مثنی یا جمع‌بودن)
- معرفه و نکره (البته فراموش نکنیم که مطابقت در «نوع» معرفه الزامی نیست! به‌عنوان مثال، ممکن است موصوف معرفه به علم باشد اما صفت معرفه به ال؛ مانند «مکّه المکرّمه»)
- اعراب (مرفوع، منصوب یا مجرور بودن)
نکته: از آن‌جایی که صفت در اعراب (مورد چهارم از موارد فوق) از موصوف خود تبعیت می‌کند؛ لذا صفت را یکی از «توابع» (نقش‌های تبعی) می‌دانیم که دارای اعراب خاص و ثابتی نیست و اعراب آن با توجه به نقشی که موصوف آن در جمله پذیرفته است، تعیین می‌شود. (به‌عنوان مثال، اگر موصوف، فاعل باشد، صفت نیز به تبعیت از اعراب مرفوع فاعل، مرفوع می‌شود؛ اگر موصوف، مفعول باشد، صفت نیز به تبعیت از اعراب منصوب مفعول، منصوب می‌شود و هم‌چنین است در سایر موارد…)
مثال: عیّن الصّحیح:
۱) رأیت الفلّاحینَ المجدّونَ
۲) رأیت الفلّاحینَ المجدّینَ
۳) رأیت الفلاحینَ المجّدتینِ
۴) رأیت الفلّاحین مجدّین
پاسخ: گزینه‌ی «۲»؛ در این گزینه، صفت مانند موصوف خود هم جمع است، هم مذکر است، هم معرفه است و هم دارای اعراب منصوبی یا مجروری است. یعنی در هر چهار مورد لازم، از موصوف خود تبعیت نموده و با آن مطابقت دارد.
تشریح گزینه‌های نادرست:
گزینه‌ی «۱»: صفت در اعراب با موصوف یکی نیست؛ موصوف «منصوب» با اعراب فرعی «ی» است ولی صفت «مرفوع» با اعراب فرعی «و» است.
گزینه‌ی «۳»: صفت در جنس و تعداد با موصوف یکی نیست؛ موصوف جمع مذکر است اما صفت مثنای مؤنث!!
گزینه‌ی «۴»: صفت در معرفه و نکره بودن با موصوف یکی نیست؛ موصوف معرّف به «أل» است اما صفت نکره آمده است! (در این گزینه، می‌توان «مجدّین» را حال مفرد و منصوب به‌حساب آورد اما به هر حال نمی‌تواند صفت باشد!)
یک نکتهی مهم دیگر!
همان‌طور که برای جمع غیرعاقل از فعل، اسم اشاره و ضمیر مفرد مؤنث استفاده می‌کنیم؛ باید برای آن از صفت مفرد مؤنث نیز استفاده کنیم.
مثال: عیِّن الصّحیح:
۱) الأزهار الجمیل
۲) الکتب النافعه
۳) الأشجار الباسق
۴) الأعمال الحسن
پاسخ: گزینه‌ی «۲»؛ چون «الکتب» جمع غیرعاقل است باید برای آن، صفت به‌صورت مفرد مؤنث به‌کار رود.
تشریح گزینه‌های نادرست:
در سایر گزینه‌ها؛ «الورود الجمیله» (گل‌های زیبا)، «الأشجار الباسقه» (درختان بلند) و «الأعمال الحسنه» (کارهای نیکو) صحیح است، زیرا در تمامی این موارد، موصوف جمع غیرعاقل است که نیاز به صفت مفرد مؤنث دارد.
و نکته‌ای مهم‌تر!
هرگاه پس از یک اسم نکره، جمله‌ای (اعم از اسمیه یا فعلیه) بیاید؛ به‌طوری که این جمله، آن اسم نکره را توصیف کند؛ به آن، «جمله‌ی وصفیه» می‌گویند و اعراب آن به‌طور محلی تابع موصوف (اسم نکره) خواهد بود. (علتش مشخصه دیگه! جمله‌ها هر نقشی که بگیرند، اعم از خبر، حال، صفت و … اعرابشون همیشه محلیه!!)
مثال: «وعد الله المؤمنین و المؤمنات جنات تجری من تحتها الأنهار …»
«جنات»: اسم نکره / مفعول‌به و منصوب
«تجری»: جمله‌ی فعلیه؛ جمله‌ی وصفیه برای «جنات» و محلاً منصوب به تبعیت از اعراب موصوف خود «جنات»
- در ترجمه‌ی جمله‌ی وصفیه قبل از ترجمه‌ی فعل، از حرف ربط «که» استفاده می‌کنیم.
خداوند به مردان و زنان باایمان، بهشت‌هایی را وعده داده است «که» از زیر آن‌ها نهرها جاری است …
ویژگی‌های اضافه (مضاف و مضاف‌الیه):
۱) مضاف هیچ‌گاه «ال» و تنوین نمی‌گیرد؛ پس «الکتاب التلمیذ» یا «کتابٌ التلمیذ» نادرست است.
۲) اگر جمع مذکر یا مثنی، مضاف واقع شود؛ «نون» آخر آن حذف می‌شود؛
مثال: معلّمون + المدرسه: معلّمو المدرسه / طالبین + العلم : طالبی العلم
۳) مضاف‌الیه نقشی مستقل و همیشه مجرور است.
نکتهی بسیار مهم:
در زبان عربی (برخلاف زبان فارسی)، اگر اسمی هم‌زمان هم صفت داشته باشد و هم مضاف‌الیه، اول مضاف‌إلیه می‌آید و بعد صفت.
مثال: اگر در فارسی می‌گوییم: در بزرگ مدرسه (بزرگ: صفت / مدرسه: مضاف‌الیه)
در عربی باید بگوییم: باب المدرسه الکبیر (المدرسه: مضاف‌الیه / الکبیره: صفت)
در مثال فوق توجه نمایید که «الکبیر» در مذکر بودن با «باب» یعنی موصوف خود مطابقت دارد و ایجاد فاصله میان موصوف و صفت نباید سبب شود تا بررسی مطابقت میان موصوف و صفت در چهار مورد پیش‌گفته را فراموش کنیم.
فراموش نکنیم که:
هرگاه ضمایر متصل منصوبی یا مجروری به اسم‌ها بچسبند؛ همواره مضاف‌إلیه و محلاً مجرور خواهند بود.
مثال: کتابی = کتاب + «ی» (مضاف‌الیه و محلاً مجرو
قسمتی از تدریس استاد هورفر در محصول عربی عمومی:
اگر فیلم بالا را به صورت آنلاین نمی توانید نگاه کنید نرم افزار adobe flash را از اینجا دانلود و بر روی کامپیوترتان نصب نمایید تا از این به بعد فیلم ها را به صورت آنلاین تماشا کنید
و یا اگر می خواهید این فیلم آموزشی را دانلود کنید و همیشه آن را بر روی کامپیوترتان داشته باشید اینجا کلیک نمایید.
برای تسلط بیشتر روی مبحث انتگرال به شما عزیزان فیلم های آموزشی زیر را توصیه می کنیم:
-
قیمت اصلی ۲۶۵,۰۰۰ تومان بود.۲۱۲,۰۰۰ تومانقیمت فعلی ۲۱۲,۰۰۰ تومان است.
